| 1884 yılında İzmir'de doğdu. İlk ve orta öğrenimini Sivas'
ta tamamladıktan sonra Mühendishane İdadisini (Askerî Lise) bitirdi. 1903
yılında Kara Harp Okulu'ndan, 1906 yılında Harp Akademisi' nden mezun olarak, ordunun
çeşitli kademelerinde görev yaptı. |
1910-1913 yılları arasında Yemen İsyanı'nın bastırılması harekâtına
katıldı. Bu ve bundan önceki görevlerinde hudut problemleri ve asilerle yapılan
anlaşmalarda başarılı hizmetleri ve meslekî özellikleriyle dikkati çekti. Birinci
Dünya Savaşı sırasında Kafkas Cephesi'nde Kolordu Komutanı olarak Atatürk'ün
emrinde çalıştı ve öğrencilik yıllarından beri devam eden dostlukları ile
devletin geleceği hakkında ortak fikirleri gelişti. Suriye Cephesi'nde savaştı; Millî
Mücadele sırasında Atatürk'ün en yakın silâh arkadaşı olarak çalıştı. Edirne
milletvekilliği ve bakanlık yaptı. Albay İsmet Bey, mebusluk ve bakanlık da uhdesinde
kalarak Garp Cephesi Komutanlığı'na getirildi. 25 Ekim 1920'den sonra Batı Cephesi
Komutanı olarak Çerkez Ethem isyanını bastırdı. Birinci ve İkinci İnönü Savaşlarını
yönetti. Tuğgeneral rütbesine yükseldi.
Sakarya Meydan Savaşı ve Büyük Taarruz'dan sonra kazanılan zafer üzerine
Mudanya Mütarekesi'nde Büyük Millet Meclisi'ni temsil etti. Lozan Barış
Konferansı'na Dışişleri Bakanı ve Türk heyeti başkanı olarak katıldı. 24 Temmuz
1923'te Lozan Andlaşması'nı imzaladı.
Cumhuriyetin ilânından sonra 1923-1924 yıllarında ilk hükûmette Başbakan
olarak görev aldı, 1924-1937 yılları arasında bu görevini sürdürdü.
İnönü, Atatürk İnkılâplarının gerçekleşmesinde ve Türkiye
Cumhuriyeti'nin sağlam temeller üzerine oturtulmasında Atatürk'ün en yakın mesai
arkadaşıydı.
Atatürk'ün ölümünden sonra, 1938 yılında, TBMM tarafından Türkiye'nin
ikinci Cumhurbaşkanı olarak seçildi. İkinci Dünya Savaşı sırasında Türkiye'yi
savaş felâketinin dışında tutmayı başardı. Savaştan sonra çok partili siyasî
rejime geçilmesinde en büyük destek oldu. 1950 yılında, yapılan seçimleri
kaybettikten sonra, 1960 yılına kadar Ana Muhalefet Partisi Başkanı olarak siyasî yaşamını
sürdürdü. 27 Mayıs harekâtından sonra Kurucu Meclis üyeliğine seçildi ve 10 Kasım
1961 tarihinde Başbakanlığa atandı.
1965 yılında bu görevden ayrıldıktan sonra milletvekili olarak siyasî yaşamına
devam etti, 1972'de Parti Genel Başkanlığı ve milletvekilliğinden istifa ederek;
ölünceye kadar (25 Aralık 1973) Anayasa gereğince Cumhuriyet Senatosu tabiî üyeliği
görevinde bulundu.
|
